بیانیه مجله اورال در رابطه به برگزاری سمینار علمی بزرگ‌داشت مقام علامه فیض محمد کاتب هزاره
اداره مجله فرهنگی ــ اجتماعی اورال، برگزاری سمینار علمی «علامه فیض محمد کاتب هزاره» از سوی دولت افغانستان را می‌ستاید و از آن به گرمی استقبال می‌کند. تجلیل علمی از مقام تاریخ‌نگار و دانشمند کشور، علامه کاتب هزاره از سوی ارگ، اقدام نیکی است که می‌تواند روزنه‌ای را برای فهم واقعیت‌های تاریخی ــ سیاسی و اجتماعی کشور بگشاید. مجله اورال، همان‌گونه که در سرمقاله ویژه‌نامه‌ی خود در مورد کاتب بیان کرده، باورش بر این است که کاتب، نقطهی مشترک همه مردم افغانستان است که همه می‌توانند در حول نام آن احساس خودی نمایند. کاتب برای انسانیت و عدالت در افغانستان قلم زد. هر آن‌که داعیه‌ی انسانیت و عدالت دارد، خود را متعلق به کاتب و کاتب را متعلق به خود می‌داند. لذا این شخصیت ملی کشور، در حصار قوم، مذهب و قلمرو خاص جغرافیایی این سرزمین محصور نیست و متعلق به عموم ملت عدالت‌خواه کشور است.
در کنار گفتمان علمی تجلیل از هشادوششمین سالگرد درگذشت علامه کاتب هزاره در قالب «سمینار علمی»، دستورهای اجرایی و مطالبات خاصی برای ارج‌گذاری شخصیت و تلاش‌های «پدر تاریخ معاصر» افغانستان نیز مطرح شد. مجله اورال انتظار دارد تا این دستورها فقط در قالب حرف باقی نماند و نیز مطالبات این سمینار به فراموشی سپرده نشود. در روز برگزاری سمینار به تاریخ 21 دلو، رییس‌جمهور غنی از تریبون ارگ دستور داد تا بنای یادبودی بر مقبره‌ی این تاریخ‌نگار کشور که اکنون در یک قبر ویرانه خوابیده است اعمار شود و نیز مدال دولتی به‌نام «مدال علامه فیض محمد کاتب هزاره» ضرب شود. اگرچه این دستورها در آن روز به‌صورت شفاهی بیان شد اما انتظار آن است که مکتوب‌های رسمی این دستورها از ارگ به اداره‌های ذیربط صادر شده باشد/ صادر شود. اعطای لقب رسمی «پدر تاریخ معاصر افغانستان» به علامه فیض محمد کاتب هزاره از سوی رییس‌جمهور و ثبت آن در تقویم رسمی کشور، درج اندیشه‌ها و آثار علامه کاتب در متون آموزشی، نام‌گذاری یکی از مراکز مهم علمی کشور به‌نام این تاریخ‌نگار کشور که رییس‌جمهور در سخنرانی خود از او به‌نام پدر تاریخ معاصر کشور یاد کرده و چند خواست دیگر، از مطالبات این سمینار بود که اداره‌ی مجله اورال به‌صورت جدی خواهان عملی‌شدن و پیگیری آن می‌باشد.
به رسمیت شناخته‌شدن رویدادهای فاجعه‌آمیز هم‌چون قتل‌عام ارزگان که هزاران فرد غیرنظامی به قتل رسیدند، زمین‌های‌شان غصب شدند و آن‌هایی که زنده‌ماندند به بردگی فروخته شدند، خواست دیگر این سمینار بود. آن‌گونه که در جریان این سمینار بیان شد، مجله‌ی اورال و ملت افغانستان انتظار آن را دارد که آقای غنی رییس‌جمهور کشور از واقعه‌ی تلخ تاریخی که کاتب آن را نیز روایت کرده است، «معذرت» بخواهد. مجله اورال از مسوولان، نهادهای حقوق‌بشری و مدنی کشور می‌خواهد برای تامین عدالت برای قربانیان، این خواست بازماندگان قربانیان را پیگیری نمایند. رییس‌جمهور کشور نیز می‌تواند که با این اقدام خود التیام بخش زخم تاریخی ملت افغانستان شود و هم‌سویی و حس‌مشترک ملی را میان هموطنان کشور خلق کند.
مجله علمی ــ فرهنگی اورال، افتخار دارد که در کنار بنیاد خیریه آگاه تلاش‌های پیگیری را برای گسترش و ترویج اندیشه‌ی عدالت‌محور و واقعیت‌نگر علامه کاتب به هدف نهادینه‌سازی مدارای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در میان شهروندان افغان انجام داده است و در این زمینه پیشتاز است. چاپ و نشر «ویژه‌نامه فیض محمد کاتب» مجله اورال که سال گذشته به مناسبت هشتادوپنجمین سالیاد درگذشت این تاریخ‌نگار شهیر کشور انجام شد، برخی از این تلاش‌ها است. راه‌اندازی مرکز فرهنگی کاتب در شهر بیفرویک هالند که اکنون مرکزی برای تمامی افغان‌های مقیم هالند و کشورهای حومه‌ی آن به‌حساب می‌آید، تلاش مثمر دیگری است که جهت ارج‌گذاری علامه کاتب در بیرون از کشور انجام شده است. مرکز فرهنگی و آموزشی بنیاد خیریه آگاه نیز برای ارج‌گذاری مقام علامه کاتب، تلاش‌های زیادی را انجام داده است. برگزاری گفتمان بازگویی اندیشه علامه کاتب در مرکز فرهنگی و آموزشی بنیاد خیریه آگاه در دشت برچی کابل و هم‌چنان اقدامات این بنیاد برای اعمار بنای یادبود بر مقبره‌ی کاتب، تلاش‌هایی هستند که بنیاد آگاه برای ارج‌گذاری از مقام کاتب انجام داده است. در سلسله همین تلاش‌ها، در ماه حوت سال 1393، بنیاد آگاه جلساتی را با فرهنگیان، دانشگاهیان و کارشناسان، غرض رایزنی اعمار مقبره‌ی پدر تاریخ معاصر کشور انجام داد و از محل بازدید نمودند و طرح‌هایی را به پیش کشیدند و در مراحل اجرایی آن گام گذاشتند. تا این‌که پس از گفت‌وگوهای زیاد با اهالی چنداول سرانجام به تاریخ 24 جوزای 1394، کار اجرایی پروژه اعمار بنای یادبود مقبره علامه کاتب با همت بنیاد خیریه آگاه و کمک شماری از خیرین جامعه، شروع شد و اولین کلنگ آغاز کار این پروژه با دستان حاجی عنایت علی زاده رییس بنیاد آگاه و رضا کاتب از نوادگان علامه کاتب، به زمین زده شد. قرار بود که در این پروژه علاوه بر ساخت یک بنای یادبود بر مقبره‌ی کاتب هزاره، سنگ فرش و پخته‌کاری مقبره‌هایی که در کنار قبر کاتب هزاره قرار دارند، نیز اجرا شود؛ اما با گذشت یک روز از آغاز کار، شماری از مردم محل مانع کار شدند. سنگ، ریگ، خشت و سمنتی که برای اجرای این پروژه آورده شده بود، از سوی مردم محل دور انداخته شد. پس از مختل شدن کار، دوباره با مردم محل تماس گرفته شد و با تلاش‌های زیادی بالاخره ریاست شورای قومی چنداول حاضر شد که یک نشست را ترتیب بدهد. این نشست چند روز بعد از مختل شدن کار، در یک بعد از ظهر در ماه مبارک رمضان ترتیب شد. این نشست را رییس شورای قومی چنداول، در دفتر راهنمایی معاملات خویش که در کوچه‌ی تکیه خانه عمومی چنداول قرار دارد، ترتیب داده بود. در این نشست، عباس دلجو، تاریخ نگار و نویسنده کتاب تاریخ باستانی هزاره‌ها با هیئتی از فرهنگیان و مسوولان بنیاد آگاه حضور داشتند. دلایلی را که مردم محل در مخالفت با اعمار بنای یادبود مقبره‌ی کاتب، بیان می‌کردند، این بود که در صورت اعمار بنای یادبود، ممکن است که ورثه‌ی کاتب بیاید هدیره را دعوا نماید و دوباره مردگان خود را در این جا دفن نمایند و می‌گفتند در حالی که این هدیره‌ی قومی ما است و علاوه بر آن، هویت هدیره‌ی ما، زیر شعاع نام کاتب قرار می‌گیرد. با تمامی تلاش‌هایی که در این زمینه صورت گرفت، مردم محل راضی نشدند که این پروژه اجرا شود.
کارهای اعمار بنای یادبود و یا ضرب‌زدن مدال دولتی به نام علامه کاتب هزاره، کارهای اگرچه کوچکی نسبت به مقام شخصیتی و خدمات تاریخی علامه کاتب می‌باشد، اما ما این را یک عمل نیکو می‌پنداریم و امیدوار هستیم تا چارچوب‌هایی رفتاری و طرز دیدی که در سیاست و حکومت‌های گذشته افغانستان نسبت به پدیده‌های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی شکل گرفته، آن‌ها شکستانده شود جای آن را هم‌پذیری‌های سیاسی، اجتماعی و برخوردهای واقع‌بینانه با این پدیده‌ها از سوی حکومت، بگیرد. مجله اورال برای تحقق عدالت سیاسی، اجتماعی، هم‌پذیری و نهادینه‌شدن ارزش‌های حقوق‌بشری در جامعه‌ی چند فرهنگی افغانستان تلاش دارد. نهادینه‌سازی این ارزش‌ها با بازشناخت و معرفی و ترویج اندیشه‌های اعتدال‌گرایانه و روایت‌های واقع‌بینانه از رویدادها هم‌چون اندیشه و آثار کاتب هزاره ممکن است.
