حق تحصیل زنان در اسناد بین‌المللی (قسمت پنجم) ـ مجله‌ی اورال

اعلامیه جهانی شایسته کودکان (۲۰۰۲ م.)
مجمع عمومی سازمان ملل متحد، در سال ۲۰۰۲م.، نشست ویژه‌ای را برای کودکان ترتیب داد، این نشست ویژه، مشارکت ۶۹ نفر از سران جهانی و ۱۹۰ هیئت نمایندگی عالی‎‌رتبه ملّی را جلب نمود و برای اولین بار در تاریخ جلسات سازمان ملل متحد، حضور بیش از ۴۰۰ کودک و نوجوان به چشم می‌خورد که عضو هیئت‌های نمایندگی و شرکت‌کنندگان فعال در تمام جلسات رسمی و گردهمایی‌های جانبی بودند. حاصل این نشست، تصویب اعلامیه‌ای تحت عنوان «جهانی، شایسته کودکان» بود. در جلسه افتتاحیه این نشست که در تاریخ ۸ ماه مِی سال ۲۰۰۲ م، برگزار شد، بر لزوم ایجاد جهانی شایسته کودکان، تأکید گردید. نمایندگان هیئت‌های شرکت‌کننده، بر موضوعات زیر تأکید داشتند:
اقدام به حقوق کودک و اجرای پیمان‌نامه حقوق کودک، ایجاد محیط امن و سالم برای کودکان، پایان استثمار، آزار و خشونت‌های وارده بر کودکان، پایان جنگ و درگیری‌هایی که قربانیان اصلی آن کودکان هستند، تأمین مراقبت‌های بهداشتی و درمانی، ریشه‌کن کردن بیماری ایدز، حفظ محیط‌زیست و حفاظت از منابع طبیعی، فقرزدایی و توجه به نیازهای کودکان، مشارکت فعال کودکان در مسائل اجتماعی، ارائه فرصت و دسترسی برابر به آموزش باکیفیت، رایگان و اجباری و نیز ایجاد مدارسی که کودکان در آن‌ها از یادگیری، احساس شادمانی و شادابی می‌کنند و گسترش آموزش برای زندگی که فراتر از آموزش رسمی بوده و شامل درس‌هایی درزمینه تفاهم، صلح، پذیرش یکدیگر، حقوق بشر و شهروندی باشد. جهانی شایسته کودکان که در بیست و هفتمین نشست ویژه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، در ۱۰ ماه می ۲۰۰۲ م، تصویب شد، مشتمل بر سه بخش و ۶۲ بند می‌باشد.
بخش اول: بیانیه؛ بخش دوم: بازنگری پیشرفت‌ها و تجربیات؛ بخش سوم: برنامه احترام است که این بخش از چهار بند تشکیل می‌شود:

الف) ایجاد جهانی شایسته کودکان؛ ب) اهداف، راه‌کارها و اقدامات؛ ج) تجهیز منابع؛ د) پیگیری و ارزیابی. در بند (ب) این بخش، چهار محور عمده مطرح شده است که عبارت‌اند از:
۱. ترویج زندگی سالم؛ ۲. تأمین آموزش کیفی که موردبحث ما همین قسمت است؛ ۳. حمایت در برابر آزار، استثمار و خشونت؛ ۴. مبارزه با عفونت HIV و بیماری ایدز.

مهم‌ترین بخش این سند که به بحث ما مربوط می‎شود، بند دو (تأمین آموزش کیفی) از قسمت دوم (اهداف، راه‌کارها و اقدامات) و از بخش سوم (برنامه احترام) هست که به مسئله تأمین آموزش کیفی پرداخته و حصول این امر را یکی از مهم‌ترین راهبردها برای نیل به جهانی شایسته کودکان می‌داند. در اینجا آموزش را یکی از حقوق اساسی و عامل کلیدی در کاستن فقر و کار کودک و ترویج مردم‌سالاری، صلح، شکیبایی و توسعه دانسته؛ اما اذعان داشته که بیش از ۱۰۰ میلیون کودک سن مدرسه که بیشتر آن‌ها دختر هستند در مدرسه ثبت‎نام نکرده‌اند، میلیون‌ها کودک توسط «معلمان تربیت‌نشده» که دستمزدهای پایین دریافت می‌کنند، در کلاس‌های شلوغ، ناسالم و بدون تجهیزات، تحصیل می‌کنند، یک‌سوم کل کودکان دوره پنج‌ساله ابتدایی که حداقل سوادآموزی موردنیاز است را تمام نمی‌کنند. در این سند، ضمن تأکید بر اجلاس آموزش جهانی (داکا) که نقش رسمی سازمان آموزش، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونیسکو) در هماهنگی برنامه آموزش برای همه و حفظ حرکت جمعی در قالب تضمین آموزش پایه را، مورد تأکید مجدد قرار داد. کشورهای شرکت‌کننده به تضمین دسترسی همه کودکان به آموزش ابتدایی رایگان، اجباری و کیفی و به پایان رساندن آن توسط همه کودکان تا سال ۲۰۱۵ م، اولویت بالایی قائل شدند، هم‌چنین تدارک تدریجی دوره متوسطه را نیز موردتوجه قرار دادند و انجام اقداماتی را به‌عنوان گامی در راه رسیدن به اهداف فوق متعهد شدند. از جمله:

الف) گسترش پیشرفت مراقبت و آموزش جامع دوران سخت کودکی برای دختران و پسران و به‌خصوص برای آسیب‌پذیرترین و محروم‌ترین کودکان؛
ب) کاهش تعداد کودکان سن مدرسه که به مدرسه نمی‌روند به میزان ۵۰% و افزایش ثبت‌نام در مدارس ابتدایی به میزان ۹۰% تا سال ۲۰۱۰ م؛
ج) حذف نابرابری‌های جنسیتی در آموزش ابتدایی و متوسطه تا سال ۲۰۰۵ م، و رسیدن به مساوات جنسی در آموزش تا سال ۲۰۱۵ م، با توجه خاص به تضمین دسترسی کامل و برابر دختران و موقعیت ایشان در آموزش ابتدایی کیفی؛
د) حصول پیشرفت ۵۰ درصدی در میزان سوادآموزی بزرگ‌سالان، به‌ویژه زنان تا سال ۲۰۱۵ م؛
هـ) تدوین و اجرای برنامه‌هایی برای زندگی باهدف از بین بردن هرگونه تبعیض جنسیتی در ثبت‎نام و محو نمودن تعصب و قالب‌سازی‌های جنسیتی در نظام آموزشی و مواد درسی برآمده از هرگونه روش‌های تبعیضی، رویکردهای اجتماعی و فرهنگی و یا شرایط حقوق و اقتصادی.

باملاحظه بخش‌ها و قسمت‌های این سند مهم، به‌خوبی متوجه می‌شویم که این سند ضمن تأکید بر تحقق محتوا و چشم‌اندازهای اسناد قبلی به‌خصوص اعلامیه توسعه هزاره، دست‌یابی به آموزش را به‌طور عام و دست‌یابی زنان و دختران را به‌طور خاص، عامل کلیدی و حیاتی برای بهبود کیفیت زندگی، راه‌یابی به رشد اقتصادی، صلح، دموکراسی و رعایت حقوق بشر می‌داند.

ادامه دارد ....